ကျိာ်အဒိ + တၢ်ဒိးစဲးအဒိတဖၣ်

နဟံးန့ၢ်မၤလိဝဲဒၣ်ပှၤဒိတၢ်ဂီၤအတီၤလၢပှၤသးစၢ်အဂီၢ်လၢတၢ်ကိၢ်ခါတၢ်ရဲၣ်တၢ်ကျဲၤအကတီၢ်ဖဲဝ့ၢ်ပူၤလီၤ. ပှၤကၠိဖိလၢအဆ့ၣ်နီၤလၢနကပၤတဂၤစးထီၣ်ကတိၤ ဃုာ်တၢ်ဒီးနၤလီၤ.

"ဟါလိၣ်, ယမံၤမ့ၢ် စိးနံယၤဒီးယထီၣ် ၁၁ တီၤလၢ ရ့ၤဖၢၣ်ဘၠူူၤတီၤထီကၠိ လီၤ. တီၤထီကၠိအံၤမ့ၢ်တီၤထီကၠိလၢအဆံးဒီးကၠိဖိအိၣ်ဝဲ အဂၤ ၅၀၀ ဃၣ် ဃၣ်လီၤ. ပအိၣ်ဒီးကၠိပျၢ်ဝံၤတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤတဖၣ်ဘၣ်ဆၣ်ပတအိၣ်ဒီး ပှၤဒိတၢ်ဂီၤအတီၤ ဘၣ်. နကၠိန့ၣ်မၤအသးဒ်လဲၣ်? နကၠိန့ၣ်ဒိၣ်ထဲလဲၣ်ဒီး ကၠိဖိတဖၣ်မ့ၢ်မတၤသ့ၣ် တဖၣ်လဲၣ်? နကၠိန့ၣ်အိၣ်ဒီးတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤမနုၤ သ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်? နတဲပာ်ဖျါနကၠိ အိၣ်သူၣ်လီၤအသးအလီၢ်ကသ့ဧါ? ယအဲၣ်ဒိးသ့ၣ်ညါဘၣ်ဃးနကၠိအဂ့ၢ်အကျိၤ လီၤတံၢ်လီၤဆဲးသပှၢ်ကတၢၢ်လီၤ."

လၢအမဲရကၤကၠိတဖၣ်အပူၤန့ၣ်, ကၠိဖိတဖၣ်အိၣ်ဒီး ကၠိလံာ်တၢ်မၤ(အစဲးမဲးဒ်စ်) ဒီးဖရီးကၠဲၤတဖၣ်အါမးလီၤ. ယမၤဝဲဒၣ် လံာ်တၢ်စံၣ်စိၤတဲစိၤအဖရီးကၠဲၤဃုာ်ဒီး ကၠိဖိအဂၤခံဂၤဝံၤဝဲတယံၤဒံးဘၣ်. ဖရီးကၠဲၤအံၤကီဝဲဒိၣ်မးလီၤ. တဲပၠးယၤဖရီးကၠဲၤ လၢနဘၣ်မၤတ့ၢ်အီၤလၢနလံာ်တီၤအဂီၢ်တက့ၢ်. မၤလီၤတံၢ်လၢနကဖၢနုာ်ဃုာ် တၢ်ဂ့ၢ်တၢ်ကျိၤဘၣ်ဃးနတီၤဒီးလံာ်ဖဲလဲၣ်တဘ့ၣ်လၢနဘၣ်မၤဝဲဒၣ်ဖရီးကၠဲၤ, တၢ်တၤတၢ်ဒီးနၤတဖၣ်, မ့တမ့ၢ် တၢ်ကီတၢ်ခဲတဖၣ်, သရၣ်၊သရၣ်မုၣ်တဖၣ် မၤစၢၤတ့ၢ်နၤဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်, ဒီးတၢ်လၢနမၤလိန့ၢ်လၢဖရီးကၠဲၤလၢနမၤတ့ၢ်တခါအံၤ အဖီခိၣ်န့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်.

ဖဲနစးထီၣ်ထီၣ်ကၠိလၢကၠိအသီတဖျၢၣ်အပူၤန့ၣ်, နအိၣ်ဒီးတၢ်ခွဲးတၢ်ယာ်လၢ နကဃုရ့လိာ်နသးဒီးနတံၤသကိးအသီတဖၣ်လီၤ. ဒ်သိးနကသ့ၣ်ညါ ဒီးမၤလိအါထီၣ်ဘၣ်ဃးပှၤတဂၤဂၤအဂ့ၢ်အကျိၤန့ၣ်နကသံကွၢ်အဝဲသ့ၣ်လၢတၢ်သံကွၢ် မနုၤသ့ၣ်တဖၣ်လဲၣ်? ကွဲးတၢ်သံကွၢ် ၃ ဖျၢၣ် မ့တမ့ၢ် ၄ ဖျၢၣ် ဒ်သိးနသံကွၢ်ပှၤတဂၤဂၤကသ့အဂီၢ်လီၤ. (နသံကွၢ်ဘၣ်ဃးအဟံၣ်ဖိဃီဖိအဂ့ၢ်, တၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အဲၣ်ဒိးမၤဝဲတဖၣ်, လံာ်တီၤလၢအဝဲသ့ၣ်ဘၣ်သးဝဲတဖၣ်, ဖဲကၠိပျၢ်ဝံၤအလီၢ်ခံ အဝဲသ့ၣ်မၤဝဲတၢ်ဟူးတၢ်ဂဲၤမနုၤသ့ၣ်တဖၣ် မ့တမ့ၢ် တၢ်အဂုၤအဂၤလၢနအဲၣ်ဒိး သံကွၢ်တဖၣ်သ့ဝဲလီၤ.)

တၢ်လၢအဒုးကဲထီၣ်တံၤသကိးလၢအဂ့ၤန့ၣ်နဆိကမိၣ်လၢကမ့ၢ်တၢ်မနုၤလဲၣ်?

တၢ်အရ့ဒိၣ်လၢတၢ်ရ့တံၤရ့သကိးအပူၤန့ၣ်မ့ၢ်မနုၤလဲၣ်? တဲပၠးဘၣ်ဃးတၢ်ဆၢကတီၢ်ဖဲနကဲနဲတံၤသကိးအဂ့ၤလၢပှၤတဂၤဂၤအဂီၢ် မ့တမ့ၢ် ပှၤတဂၤဂၤလၢ အကဲတ့ၢ်တံၤသကိးအဂ့ၤလၢနဂီၢ်တက့ၢ်. တဲပာ်ဖျါထီၣ်လီၤတံၢ်လီၤဆဲးဘၣ်ဃး တၢ်ရ့တံၤရ့သကိး, တၢ်မနုၤကဲထီၣ်တ့ၢ်အသး, တၢ်လၢနမၤတ့ၢ်ဒ်သိး နကကဲနဲ တံၤသကိးလၢအဂ့ၤတဂၤ, မ့တမ့ၢ် တၢ်ကဲ တံၤသကိးလၢအဂ့ၤန့ၣ်ကဲဘျုးကဲဖှိၣ်လၢနဂီၢ်ဒ်လဲၣ်အဂ့ၢ်တက့ၢ်.

နဖးဝဲဒၣ်တၢ်ကွဲးလၢလာ်အံၤလၢတနွံတဘျီ န့​ဘၢ​ဟူၣ်လံာ်တၢ်ကစီၣ်အပူၤလီၤ.

တၢ်လၤကပီၤခိၣ်ဖးတဖၣ်ပှၤမၤတၢ်ဆူၣ်တဖၣ်အဂီၢ်

ခဲအံၤမ့ၢ်လါယူၤလံဒီးကၠိတဖၣ်ပျၢ်ဝဲလၢတၢ်ကိၢ်ခါတၢ်ဟးကသူၣ်ကသီ အဂီၢ်လီၤ. ဘၣ်ဆၣ်သနာ်က့ လၢခိၣ်ဖံၣ်အဲၣ်နၣ်တီၤဖုၣ်ကၠိန့ၣ်ဖျါလီၤဂာ် ဒ်သိးဒီးသၢတီၤဒီး လွံၢ်တီၤကၠိဖိတဖၣ်သးပ့ၤနီၣ်ကွံာ်ဘၣ်ဃးတၢ်ကိၢ်ခါတၢ်ဟးကသူၣ်ကသီလီၤ. ကၠိဖိဒီးအဝဲသ့ၣ်အသရၣ်၊သရၣ်မုၣ်တဖၣ်မၤတၢ်ဆူၣ်ဒိၣ်မးလီၤ. ဃုာ်ဒီးနီၣ်တရီာ်,   လံာ်ကွဲးနီၣ်တၢ်, ထိၣ်ဒံးဘိ ဒီးတၢ်ဒၢတဖၣ်, အဝဲသ့ၣ်မၤဝံၤဝဲ အစဲအ့ၣ်ဖရီးကၠဲၤ လၢကၠိဖိတဖၣ်စးထီၣ်မၤတ့ၢ်အီၤဖဲတၢ်စူၤလီၤကတီၢ်န့ၣ်လီၤ. တီၤတတီၤစုာ်စုာ်န့ၣ် သူၣ်လီၤဝဲဒၣ် သဘၣ်ဘီတံၢ်, ဘုခ့ ဒီးဘီဘၣ်သၣ်အချံသ့ၣ်တဖၣ်ဒီး တကီၤဆံၣ်သၣ်အမုၢ်ဆံးဖိတဖၣ်လီၤ.

အဝဲသ့ၣ်အတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်ဒိၣ်ထီၣ်ဝဲဖဲတၢ်စူၤလီၤဒီးတၢ်ကိၢ်ခါဒီတကတီၢ်ညါအပူၤဒီး အခဲအံၤတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်န့ၣ်တၢ်ဒဲးကွံာ်အီၤန့ၢ်လံလီၤ. ကၠိဖိတဖၣ်  မၤနီၣ်မၤဃါဘၣ်ဃးတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်လၢအဒိၣ်ထီၣ်တဖၣ်အဒိၣ်အဆံးဒီးအနီၣ်ဂံၢ် နီၣ်ဒွးတဖၣ်လီၤ. မ့ၢ်ဝံၤန့ၣ်, အဝဲသ့ၣ်သ့ကဆှီဝဲတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်ဒီးဖၢနုာ်ဝဲလၢ တၢ်ဒၢပူၤတခါလၢအလီၢ်တခါလၢအလီၢ်လီၤ. တၢ်ဒိးတၢ်လၣ်လၢတၢ်ဒၢပူၤတဖၣ် န့ၣ်တၢ်ကပာ်အီၤလၢလီၢ်ကဝီၤခိၣ်ဃၢၤတၢ်ဟ့ၣ်လီၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂီၢ်, ဘၣ်ဆၣ် ကၠိဖိတဖၣ်အဲၣ်ဒိးအီၣ်ကွၢ်ဝဲအဆိကတၢၢ်လီၤ. သရၣ်၊သရမုၣ်တဖၣ်အတၢ်မၤအါ လၢကဘၣ်ကူးတဲာ်ဝဲသဘၣ်ဘီတံၢ်တဖၣ်လၢကၠိဖိလၢအဲၣ်ဒိးအီၣ်ဝဲတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. တၢ်ကလုၢ်အသီၣ်အသဲလၢကၠိကရၢၢ်အပူၤန့ၣ် ပာ်ဖျါထီၣ်ဝဲဒၣ်ဆူမဲာ်ညါ တနံၣ်န့ၣ် စဲအ့ၣ်ဖရီးကၠဲၤအံၤကအိၣ်ဒံးဝဲလီၤ. ကၠိဖိတဖၣ်မၤလိန့ၢ်ဝဲတၢ်မၤလိဘၣ်ဃးတၢ်သူၣ်တၢ်ဖျါအဂ့ၢ်, တၢ်ဟ့ၣ်ခီဟ့ၣ်နီၤလီၤတၢ်အီၣ်တၢ်အီအဂ့ၢ်ဒီး သးအိၣ်အီၣ်ဝဲတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်လီၤ. ပဆၢမုၢ်လၢ်လၢအဝဲသ့ၣ်အသးကအိၣ် အီၣ်ဝဲတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်တဖၣ်လၢဟါတၢ်အီၣ်အဆၢကတီၢ်ဒီးကၠိမုၢ်ဆါခီတၢ်အီၣ် အဆၢကတီၢ်တသ့ဖဲအသ့ဒ်အဝဲသ့ၣ်သးအိၣ်အီၣ်ဝဲတၢ်ဒိးတၢ်လၣ်လၢအသူၣ်ဝဲတဖၣ်အသိးလီၤ.

နထံၣ်ဘၣ်တၢ်ကွဲးအံၤလၢအီန်လဲးအဖီခိၣ်လီၤ.

ပှၤဒူပှၤဃိၤလၢအကစုဒုတဂၤ ဘၣ်တၢ်ကွဲးအီၤလၢ အဲၣ်မ်ယဲးခ် လၢအမ့ၢ်ပှၤကွဲး တၢ်ကစီၣ်လၢမီးထ့းန်ဖရဲးစ်အဂီၢ်တဂၤလီၤ.

ပှၤအါတက့ၢ်နၢ်ဟူဘၣ်ဃးကမျၢၢ်ပှၤဒူပှၤဃိၤတဖၣ်လၢပှၤကိးဂၤထံၣ်အီၤ, ပှၤမၤပံာ်မ့ၣ်အူလၢ အမၤလီၤပံာ်မ့ၣ်အူအီၣ်တၢ်ဖးဒိၣ်တဖၣ်, ပှၤခိးသးသမူလၢအမၤပူၤဖျဲးပှၤတဂၤဂၤ, ပှၤတဂၤဂၤလၢအမၤပူၤဖျဲးပှၤတဂၤဂၤအသးသမူ မ့တမ့ၢ် ဒီတဒၢမၤစၢၤပှၤတဂၤဂၤဒ်သိးအတဘၣ်ဒိဘၣ်ထံးနးနးကလဲာ်အဂီၢ်လီၤ. လၢပလီၢ်ကဝီၤခိၣ်ဃၢၤအံၤပဘူၣ်ပ​တီၢ်ဂ့ၤခီဖျိပအိၣ်ဒီးပှၤဒူပှၤဃိၤတဖၣ်အံၤ အဃိပမၤလၤကပီၤဘၣ်အဝဲသ့ၣ်ဒ်အဝဲသ့ၣ်ကြၢးဝဲဘၣ်ဝဲလၢတၢ်မၤလၤကပီၤ အဃိလီၤ.

လၢလီၢ်ကဝီၤခိၣ်ဃၢၤအပူၤန့ၣ်ပအိၣ်စ့ၢ်ကီးဒီးပှၤဒူပှၤဃိၤလၢအကစုဒုတဖၣ်အါမးလီၤ. လၢအဝဲသ့ၣ်အကျါပာ်ဃုာ်ဒီး အရံၣ်စ့းစ် လၢအမ့ၢ်ပှၤလီၢ်ကဝီၤဖိတဂၤလီၤ. လၢတဘျုးနံၣ်အတီၢ်ပူၤန့ၣ်, အရံၣ်မၤကဆှဲကဆှီဝဲဒၣ်အကျဲဒီးလိၣ်ကဲၣ်ဖီကရၢၢ်, သူၣ်လီၤဝဲဒၣ်ဖီတဖၣ်လၢတၢ်နၢၣ်ထံးဒီးလၢတၢ်ကစုဒုအပူၤအဝဲမၤကဆှဲကဆှီဝဲတၢ်လိာ်ကွဲအပျီ ဒ်သိးတၢ်လိာ်အပျီအံၤကပူၤဖျဲးဒီး တၢ်ဘၣ်ယိၣ်အဂီၢ်လီၤ. ကိးမုၢ်ဂီၤဒဲး, ဖဲအဝဲဟးကသူၣ်ကသီဝဲအဆၢကတီၢ်န့ၣ် နကထံၣ်ဘၣ်အီၤလၢအဝဲ ထၢထီၣ်ဝဲတၢ်ကမှံၤဒီးတၢ်တဃၣ်တဖၣ်ဒီးလဲၤဖၢနုာ်လီၤအီၤလၢတၢ်တဃၣ်ဒၢအပူၤလီၤ. ပှၤအါတက့ၢ်န့ၣ်တပာ်ဝဲဒၣ်တၢ်တဃၣ်ဒၢတဖၣ် ဒ်အမ့ၢ်ပှၤဒူပှၤဃိၤအတၢ်ပီးတၢ်လီတခါဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်လၢအါနံၣ်အါလါအတီၢ်ပူၤန့ၣ်, လိၣ်ကဲၣ်ဖီကရၢၢ်အပူၤန့ၣ်, တၢ်တဃၣ်ဒၢတဖၣ်တအိၣ်လၢအိၣ်ပှဲၤဝဲဘၣ်. တၢ်တဃၣ်ဒၢအိၣ်ဒၣ် ထဲတဖျၢၣ်ဧိၤဒီးဆံးတလၢဝဲလၢပှၤဟဲဟးလိာ်ကွဲကသုၣ်ကသီဒီးဟးအီၣ်လိာ်ကွဲသကိးတၢ်တဖၣ်အဂီၢ်လီၤ. လၢတၢ်န့ၣ်အဃိ, ပှၤဟဲဟးလၢဖီကရၢၢ်တဖၣ်ပာ်ဖှိၣ်ဝဲဒၣ်အတၢ်ကမှံၤတဖၣ်လၢသ့ၣ်အခီၣ်ထံး, မ့တမ့ၢ် ပာ်တ့ၢ်ဝဲအတၢ်ကမှံၤတဖၣ်ဖဲ တၢ်လီၢ်တပူၤပူၤ မ့တမ့ၢ် ပှၤတနီၤနီၤက့ၤစိာ်ဝဲအနီၢ်ကစၢ်အတၢ်ကမှံၤဆူအဟံၣ်လီၤ. ဖဲအရံၣ်ဟးလူၤထၢဝဲတၢ်ကမှံၤတဖၣ်လၢဖီကရၢၢ်အပူၤဒီးဖၢနုာ်အီၤလၢထၢၣ်ဖးဒိၣ်အပူၤ ဖဲတၢ်ကိၢ်ခါအဆၢကတီၢ်ဝံၤဒီး, အဝဲဃ့အါထီၣ်ဝဲတၢ်တဃၣ်ဒၢတဖၣ် ဆူဝ့ၢ်ပဒိၣ်ပှၤမၤတၢ်မူဒါခိၣ်အအိၣ်လီၤ.

လၢဝ့ၢ်ပဒိၣ်အတၢ်မၤနီၣ်မၤဃါအပူၤန့ၣ် တၢ်တဃၣ်ဒၢအိၣ်ဝဲအဖျၢၣ်တဆံလၢ ဖီကရၢၢ်အပူၤ, ဘၣ်ဆၣ် ဖဲအဝဲသ့ၣ်လဲၤကွၢ်သမံသမိးဝံၤအလီၢ်ခံ, အဝဲသ့ၣ်ထံၣ်ဝဲ လၢတၢ်ကမၣ်ကဲထီၣ်အသးဒီးတၢ်တဃၣ်ဒၢတဖၣ်တဘၣ်တၢ်လဲၤပာ်လီၤအီၤလၢဖီကရၢၢ်အပူၤနီတဘျီဘၣ်. တနွံဝံၤအလီၢ်ခံ, တၢ်တဃၣ်ဒၢတဖၣ်ဘၣ်တၢ်လဲၤပာ်လီၤအီၤလၢဖီကရၢၢ်အပူၤဒီးပှၤလဲၤဟးလၢပှၤကရၢၢ်အပူၤတဖၣ်ထံၣ်ဘၣ်ဝဲတၢ်တဃၣ်ဒၢတဖၣ်ဒီးကမၢကမၣ်ဝဲဒိၣ်မးလီၤ. ပှၤဖိသၣ်ဆံးတဖၣ်လဲၤဃ့ၢ်ဖၢနုာ်လီၤဝဲ ထးဝါဒၢတဖၣ်ဖဲတၢ်တဃၣ်ဒၢလါဟ့အပူၤဒ်သိးတၢ်ကသူကဒါက့ၤအီၤအဂီၢ်လီၤ.

ဖဲတၢ်ကစီၣ်သန့ပာ်ဖျါထီၣ်ဟါတၢ်ကစီၣ်လၢ အဘၣ်ဃးဒီးတၢ်တဃၣ်ဒၢအဂ့ၢ် အဆၢကတီၢ်, အရံၣ်န့ၣ်အတအဲၣ်ဒိးပာ်ဖျါထီၣ်အသးလၢကွဲးဟူဖျါအဖီခိၣ်ဘၣ်. ဘၣ်ဆၣ်အဝဲအၢၣ်လီၤတူၢ်လိာ်လၢ အကတဲသကိးတၢ်ဒီးယၤလၢတၢ်ကစီၣ်အံၤအဂီၢ်လီၤ. ယသ့ၣ်ညါဘၣ်လၢအပူၤကွံာ်တနွံန့ၣ်, လီၢ်ကဝီၤခိၣ်ဃၢၤဟံၣ်ဖိဃီဖိတဖၣ်, စးထီၣ်ဆီတလဲကွံာ်ဝဲတၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လၢတၢ်လိာ်ကွဲပျီအပူၤ ဒ်အမ့ၢ် တၢ်ပီးတၢ်လီတဖၣ်လၢအသီ, လၢအပူၤဖျဲးဒီးတၢ်ဘၣ်ယိၣ်ဒီးလၢအလီၤထုးန့ၢ်သူၣ်ထုးန့ၢ်သးတဖၣ်လီၤ. အဝဲသ့ၣ်ဆဲးကျိးဒီးဝ့ၢ်ပဒိၣ်ဒီးလီၢ်ကဝီၤပှၤမၤပနံာ်တၢ်ကၤတဖၣ်ဒီးဟ့ၣ်ဝဲကျိၣ်စ့တၢ်မၤစၢၤတဖၣ်လီၤ. လၢတၢ်သတူၢ်ကလာ်အပူၤ ဖီကရၢၢ်အံၤကဲထီၣ်တၢ်သးစဲလၢပှၤကိးဂၤအဂီၢ်လီၤ. အရံၣ်အတၢ်ကျဲးစၢးမၤ ကဆှဲကဆှီတၢ်ကမှံၤလၢတၢ်ကစုဒုအပူၤအံၤဒုးအိၣ်ထီၣ်ဝဲဒၣ်လီၢ်ကဝီၤခိၣ်ဃၢၤ အတၢ်သူၣ်ဆူၣ်သးအိၣ်လၢကမၤဂ့ၤထီၣ်တၢ်လဲၤခီဖျိလၢဟံၣ်ဖိဃီဖိ, ဖိသၣ်ဆံး ဒီးပှၤဟးကသူၣ်ကသီလၢဖီကရၢၢ်အပူၤတဖၣ်အဂီၢ်လီၤ.

တၢ်ခဲလၢာ်န့ၣ်စးထီၣ်တ့ၢ်အသးလၢတၢ်တဃၣ်ဒၢလီၤ.