Fakkeenya afaanii + shaakala qormaataa

Barnoota suuraa sagantaa gannaa magaalaa keessatti dargaggootaaf qophawe fudhachaa jirta. Barataan si cinaa jiru tokko si haasofsiisuu eegale.

“Hi, ani Soniyaa yoo ta’u mana barnootaa Sadarkaa Lammaffaa Riverview keessatti kutaa 11ffaan baradha. Mana barnootaa xiqqaa barattoota gara 500 qabudha. Barnoota booda sochii qabna malee suuraa ka'uu hin qabnu. Manni barumsaa keessan maal fakkaata? Hammam guddaa fi barattoonni eenyu? Hojii akkamii qaba? Bakka jiru ibsuu dandeessaa? Waa’ee mana barumsaa keessanii bal’inaan hunda dhaga’uu baay’een barbaada.”

Manneen barnootaa Ameerikaa keessatti barattoonni ramaddii fi pirojektii baay’ee qabu. Reefu barattoota biroo lama waliin pirojektii seenaa tokko xumureera. Cimaa ture. Waa'ee pirojektii daree tokkoof hojjechuu qabdu natti himi. Odeeffannoo waa’ee kutaa fi gosa barnootaa pirojekticha itti hojjettee, qormaata ykn rakkina, barsiisaan akkamitti akka si gargaaree fi pirojekticha hojjechuu irraa maal akka baratte dabaluu kee mirkaneessi.

Yeroo mana barumsaa haaraa jalqabdu, carraa hiriyyoota haaraa horachuuf gargaarudha. Nama tokko beekuufi waa’ee isaa caalaatti baruuf gaaffii akkamii gaafatta? Yoo xiqqaate gaaffilee nama gaafachuu dandeessan 3 ykn 4 barreessi. (Waa’ee maatii isaanii, maal hojjechuu akka jaallatan, daree akkamii akka jaallatan, barnoota booda sochii akkamii akka hojjetan ykn waan beekuu barbaaddan kamiyyuu gaafachuu dandeessu).

Maaltu hiriyyaa gaarii ta'a jettanii yaaddu?

Michummaa keessatti maaltu barbaachisaa dha? Yeroo ati nama tokkoof michuu gaarii turte, ykn namni tokko siif michuu gaarii ture tokko himi. Waaʼee michummaa, wanta taʼe, michuu gaarii taʼuuf maal akka goote ykn hiriyaan gaariin sun akkamitti akka si gargaare balʼinaan ibsi.

Barreeffama armaan gadii barruu gandaa torban torbaniin bahu irratti dubbista.

Firii jabaatanii hojjechuu

Yeroon isaa ji'a Adoolessaa yoo ta'u manneen barnootaa boqonnaa gannaaf cufamanii jiru. Garuu Mana Barnootaa Sadarkaa Tokkoffaa Kofi Anan keessatti barattoonni kutaa sadii fi afur baratan hundi boqonnaa gannaa waan dagatan fakkaata. Barattoonni fi barsiisonni isaanii hojii cimaa hojjechaa turan. Akaafaa, dabtara, qalamaa fi saanduqaan pirojektii saayinsii barattoonni Birraa jalqaban xumuraa turan. Tokkoon tokkoon kutaalee kaarota, boqqolloo, baaqelaafi biqiltoota timaatima xixiqqoo tokko tokko dhaaban/facaasan.

Kuduraaleen isaanii yeroo birraa fi gannaa kan biqilan yoo ta’u, amma sassaabamuuf gahanii jiru. Barattoonni waa’ee guddinaa fi baay’ina kuduraalee biqilanii qabsiisa qabataniiru. Sana booda dhiqanii erga adda baasanii booda saanduqatti naqan. Sanduuqonni kuduraalee kun kan qophaahan gargaarsa nyaataa gandaaf yoo ta'u, barattoonnis hundinuu dursanii dhandhamuu barbaadan. Akka sagaleen oyiruu keessaa dhagahamu ibsutti pirojektiin kun waggaa dhufus itti fufa. Barattootnis waa’ee kuduraa guddisuu baratan, nyaata namoota biroo waliin qooddachuufi ofiis kuduralee nyaachuutti gammadan. Akkuma kuduralee ofii guddisanitti gammadan irbaatafi laaqana mana barnootaa keessatti dhihaattutti akka gammadan abdiin jira.

Barruu kana toora interneetii irratti ni argarta.

A Quiet Hero kan barreesse M. Yang, ripoortera gandaa Mountain Press’f.

Namoonni hedduun seenaa waa’ee gootota uummataa kan namni hundi arge, loltoota balaa ibiddaa ittisan ibidda gurguddaa dhaamsan, eegduu lubbuu namaa baraaru, nama lubbuu nama oolchu ykn balaa cimaan akka hin geenye ittisu dhagahuu malu. Gandoonni magaalota keenyaas hundinuu gootota akkanaa qabaachuufi akka kabajaa kennuufiin carraa guddaadha.

Gandoonni  gootota sagaleen isaanii hin dhagahamne hedduus qabu, isaan keessaa Ari Sims, jiraataa ganda sanaa ti. Waggoota dheeraaf Ari daandii isaa fi Paarkii Logan qulqullina isaa eegee, roga karaa irratti daraaraa dhaabee, dirree taphaa qulqulluu fi nageenya isaa eeguuf callisee hojjechaa ture. Guyyaa guyyaan ganama deemsa isaa irratti balfa funaanee meeshaa balfaa tokko keessaa yeroo buusu mul'ata. Namoonni baay'een meeshaa balfaa akka meeshaa gootaatti hin yaadne, garuu waggootaaf, Logan Park meeshaa balfaa gahaa hin qabu ture. Meeshaan balfaa tokkichi maatii daawwattoota paarkii hundaafi piknikiidhaaf xiqqaa ture. Kanarraa kan ka’e namoonni balfa isaanii muka jalatti gatuu ykn bakka kamittiyyuu qofa dhiisu, ykn tokko tokko ammoo balfa isaanii gara manaatti fuudhanii galu. Jalqaba ganna kanaa balfa qodaa guddaatti erga walitti qabee booda, Ariin konteenera dabalataa bulchitoota magaalattii gaafate.

Galmeen magaalattii akka agarsiisutti paarkichi meeshaalee balfaa haaraa kudhan qaba, garuu yeroo sakatta'an dogongorri akka raawwatameefi konteenaroonni kun gonkumaa akka hin geeffamne argateera. Torban itti aanutti baarmeelli hedduun paarkii keessa kaa'amuun daawwattoota paarkii baay'ee ajaa'ibsiiseera. Ijoolleen xixiqqoon baarmeela balfaa magariisaa ifaa arganii fiiganii balfa itti gatuu eegalan.

Oduun galgalaa yeroo seenaa baarmeela balfaa tamsaasetti Ari’n TV irratti mul’achuu hin barbaanne garuu seenaa kana natti himuuf walii gale. Torban darbe meeshaalee dirree tapha kanaa meeshaalee haaraa, nageenya qabaniifi hawwataa taʼaniin bakka buusuuf gandi carraaqqii akka jalqabe hubadheen jira. Daldaloota, magaalattiifi jiraattota gandaa qunnamuun deggersa gaafataniiru. Akka tasaa fedhiin paarkii kanaaf uumame. Tattaaffiin Ari’s callisee balfa qulqulleessuuf taasise, ganda, maatii, ijoolleefi daawwattoota paarkii hundaaf muuxannoo fooyyessuu akka barbaadan taasiseera.

Kun hundi baarmeela balfaa irraa calqabee ti.